مسئلهٔ اختیار در تفکّر اسلامی و پاسخ معتزله به آن

فلسفهٔ معتزلی در آغاز قرن دوم هجری با این مسئلهٔ بنیادی روبه‌رو می‌شود که: چه رابطه‌ای میان قدرت خدا و اختیار انسان وجود دارد؟ رابطهٔ انسان با افعالش کدام است؟ معتزلیان، در پی اختلافاتی که میان هواداران و مخالفان نظام سیاسی آن زمان در گرفت، خود را با بحرانی در زمینهٔ وجدان اجتماعی مواجه یافتند. این اختلافات هیچ‌گاه متوقف نشد و پس از اندک زمانی به صورت مواضع اعتقادی کم و بیش آشتی‌ناپذیری درآمد. مسئلهٔ بنیادی دانستن این معنی بود که آیا انسان در افعال خود آزاد است، یا تنها خداست که صاحب قدرت است و بنابراین آزادی انسان وهمی بیش نیست.
این کتاب پنج فصل دارد: ملاحظات مقدماتی، انسان مجبور نیست، انسان مختار است، آزادی و مسئولیت، انتشار مذهب اعتزال.